උතුරු මාතලේ උඳුගොඩ උඩසියපත්තුවේ ඇහැලේපොල ගම්මානයේ උපත ලද ඇහැලේපොල නිලමෙතුමා ක්රි. ව. 1803 දී සත්කෝරළයේ දිසාපති පදවියටද, 1806 දී දෙවන අධිකාරම් පදවියටද පත්විය. ඇහැලේපොල නිලමේගේ අප්පච්චි වූවේ ඌවේ මහ දිසාපති වූ විජයසුන්දර ඇහැලේපොල නිලමේතුමාය.

තම දෙමාපියන්ගේ ඉල්ලීම මත හා ඇහැලේපොල නිලමේ සමඟ පෙර තිබූ දැන හැඳුනුම්කම මත සියලු දෙනාගේ ආශිර්වාදයෙන් ඇය සරණ බැඳුණේ ඉතා අඩු වයසෙනි. රූපශ්රීයෙන් නොඅඩු නිහතමානි ගතිගුණවලින් යුතු කුලකාන්තාවක වූ ඇයට ලොකු බණ්ඩාර, මද්දුම බණ්ඩාර, ඩිංගිරි මැණිකේට පසුව ලැබූණ දරු සිඟිත්තිය වූයේ ටිකිරි මැණිකේය. තම දයාබර දෙමාපියන් සමඟ මේ කුඩා දරුවන්ට ලැබුණ නිවහන වූ වත්මනේ රජවීදිය වූ (එකල ස්වර්ණ කල්යාණ වීදියේ) ඉහළ කොටසේ දැනට රිමාන්ඩ් බන්ධනාගාරය ඇහැලේපොල වලව්ව විය. වත්මන් නගර ශාලාව වූ දුනුවිල වලව්ව ඉදිරිපිටින් ආරම්භ වූ දේව වීදිය ඇහැලේපොල - පිළිමතලාව වලව් අතරින් දේවා සංහිදට එකතුවිණ. අද ශාන්ත පාවුලූ දේවස්ථානය එදා නොතිබූ අතර දුනුවිල වලව්ව, පිලිමතලාව වලව්ව, ඇහැලේපොල වලව්ව, රජමැඳුර, නාථ දේවාල භූමිය, මාලිගා චතුරස්රය දර්ශනීය උද්යානයක් මැදිකර පිහිටා තිබුණි. ක්රමවත් මාර්ග සහ උයන්වතු නිසා
![]() |
ශ්රී වික්රම රාජසිංහ රජුගේ මාලිගය |
![]() |
ඇහැලේපොල වළව්වේ සිට බැලූවිට රාජසිංහ රජුගේ රජමැ`දුර දිස්වනුයේ මෙසේය |


![]() |
ඇහැලේපොල නිලමේ |
ගාම්භීරත්වයක් එක් කරයි. එදා ලොකු බණ්ඩාර සහ මද්දුම බණ්ඩාර තම නැඟනිය හා ඉහළ පහළ යමින් කෙලිදෙලෙන් කාලය ගත කළ ඉහළ මාලයට යන තරප්පුව අද එම දඟකාරකම් අපට කියා දෙන්නක් වැනිය. එහි අත් ඇඳි තුළ, කුලුනුq තුළ කුඩා දරුවෝ ඔංචිලි පදින විට ඉහළ පහළ යන විට අනන්ත වාරයක් තම දරුවනට 'දඟ වැඩකර තුවාල කර ගන්ට එපා' යෑයි ඇහැලේපොල මැණීයෝ හඬ අවදිකරන්නට ඇත. ඝන උළුවස්සෙන් සහ ඉහළින් ආරුක්කු සහිත කාමර පිවිසුමද ඒ තුළින් දිග බරාඳයක් සහිත මුළුතැන් ගෙය තුළ එදා ඇහැලේපොල කුමරිය අතින් සිංහල ආහාර ක්රම අනුව, සිංහල සූපවේදයට යමින් රසමසවුළු කෙතරම් ඉදෙන්නට, හැදෙන්නට ඇද්ද? එයට යාබද 'කෑමගේ' කොතරම් අමුත්තනට රස කැවිල්ලෙන් ආහාර පානයෙන් සංග්රහ කෙරෙන්නට ඇද්ද? වෙනත් වලව්වල මෙන් මෙම වලව්වේදී සයනාගාර, විවේක ස්ථාන, අමුත්තන්ගේ ලැගුම් ගෙවල්, නඩු අසන සහ වරදට පමුණුවන ස්ථාන, මැද මිදුල්, වැසිකිළි කැසිකිළි, ආදියෙන් අංගසම්පූර්ණව තිබී ඇත. මේවා සියල්ල කුමාරිහාමි තම අභිමතය පරිදි අදිකාරම්තුමාගේ සිත්ගන්නා අයුරින් පිළිවෙළකට කර ඇත්තේ පෙර තුල කතුන් ගිය මඟ යමිනි.

ක්රි. ව. 1798 දී රාජාධිරාජසිංහ තම ජීවිතයෙන් සමුගත්තේ 'මුත්තුසාමි' නම් වූ තම ඥාති සොහොයුරාට රජකම පවරන ලෙස ඉල්ලීමක් කරමිනි. එයට හේතු වූවේ රාජාධි රාජසිංහ රජුට දරුවන් නොමැති වූ බැවින් ඊළඟට සුදුසුකම් ලබනුයේ බිසවගේ සොහොයුරකු වන බැවිනි. ඉන්දියාවේ වඩුග රාජ නීතිය වූවේ 'මුරුමුක්කයම් නීතියයි'. ලංකාවේ වඩිග රජවරුද එයම අනුගමනය කළහ. ඒ අනුව රාජාධිරාජසිංහගේ ඉල්ලීමට අනුව 'මුත්තුසාමිට' රජකම හිමිවිය යුතුව ඇත. එහෙත් සිදුවූවේ වෙනකකි. පිළිමතලව්වේ මහාධිකාරමගේ
![]() |
ඇහැලේපොල වලව්වේ ඉහළ මාලයට යන තරප්පු පෙළ |
ක්රි. ව. 1815 වන විට ශ්රී වික්රම රාජසිංහ රජු මහජන අප්රසාදයට පත් වුවද රාජ්ය ආරම්භයේ ඔහු ඉතා යහපත් පුද්ගලයෙකු වූ බව පෙනේ. සිංහල අවසන් රාජ්ය කාලයේ ශ්රී දළදාව පිළිබඳ ලේඛනයක් ද 1802 දී ලියෑවී ඇති අතර එය 'දළදා විත්තිය' නම් වේ. පත්තිරිප්පුව නිර්මාණය, නුවර වැව (කිරි මුහුද) මෙතුමා සෞන්දර්යය අගය කළ පුද්ගලයකු බව පෙනේ. ආගමට දහමට ලැදිව සිටි ශ්රී වික්රම රාජසිංහ දූෂිත පාපිෂ්ට පුද්ගලයෙකු වූවේ බල තණ්හාව නිසා එකිනෙකා කොටවමින් පිස්සන් සේ ක්රියා කළ අපගේම රදළවරුන්ගේ ක්රියා කලාපයත්, තමන්ට පාලනය කරගත නොහැකි කම කාමුක ආශාවත් බව පෙනේ. මේ නිසා සිත් පිත් නැති නරුමයකු බවට පත් ශ්රී වික්රම රාජසිංහට පමණක් නොව ඔහු සමඟ සිටි සියලු දෙනාටම සිදුවූවේ නොසිතූ විරූ මරණයකි.
සොඳුරු තාරුණ්යයේ දහඅට වියෑති ශ්රී වික්රම රජු හට රජ බිසවක් සිටිය ද වසර කීපයක් ගත වුවද ඔහුට ඔහුගේ බලාපොරොත්තු ඉටු නොවුණා විය හැක. ඒ නිසාම වසර කීපයකින් පසුව තවත් බිසෝවරු ගෙන ආ අතර එසේ ගෙන ආ උත්සවයකට අදිකාරම්වරු නිළමේවරුද ආදී අමුත්තන් රාශියකට ආරාධනා ලැබුණි. ඒ අවස්ථාවට අනුව ඇහැලේපොල අදිකාරම් 'සුළු ත්යාගයක්' රජුට පිරිනැමුවේ පසුව වටිනා ත්යාගයක් දෙන
![]() |
ඇහැලේපොල වලව්ව |
පිටියේ නිරිඳු මා දකිමින් උයනෙ සිට
හැරියේ පණිවිඩය යනමෙන් වාසලට
සරියේ නැති බැවින් ගෙදරින් යාම පිට
බැරියේ කී නිසා මේ දුක උනේ මට
(ඇහැලේපොල හටන)
යෑයි කියමින් එය හෙළිකළාය.
මේ කිසිවක් නොදත් ඇහැලේපොල සිය රාජකාරිය සඳහා සබරගමුවට යන්නේ එහිදී රජුට තෑගි දීම පිණිස රන්
![]() |
ඇහැලේපොල වලව්වේ මැද මිදුල |
ඇහැලේපොල කුමාරිහාමිගෙන් තම ආශාවන් සපුරා ගත නොහැකි වීමත්, මොල්ලිගොඩගේ කේළමත් ඒ අතර පිළිමතලව්වේගේ රාජ්ය ලබා ගැනීමේ කුමන්ත්රණයත් රාජසිංහයන් උන්මත්තකයෙකු කරන්නට සමත් විය. මොල්ලිගොඩගේ කේළමෙන් කෝපාවිෂ්ට වූ රජු 'වහාම මාලිගාවට එන ලෙස් රජ වාසල පණිවිඩකරු වූ කන්දේපොල අත හසුනක් ඇහැලේපොළට යෑවිණ.
![]() |
මුළුතැන්ගෙය පෙදෙස |
රජවාසල හෝ කුමාරිහාමි පිළිබඳ කිසිවක් නොදත් ඇහැලේපොල 'කඩුව සහ ඔටුන්න රැගෙන ඔබ වහන්සේ හමුවට ඉක්මනින් එන්නෙමි' යෑයි පිළිතුරු හසුන්පත කන්දේපොළ අත එවීය. එන අතර මඟ කඩවතදී කන්දේපොළගෙන් ලබා ගත් මොල්ලිගොඩ එම ලිපිය සඟවා රජුට අපහාස කොට වෙනත් හසුන්පතක් ලියා ඇහැලේපොල එවන ලෙස ඇහැලේපොල ලෙසම අත්සන යොදා කන්දේපොල මඟින් රජුට ලැබීමට සැලස්විය. මෙම ලිපිය බලා කෝපාවිෂ්ට වූ රජු නැවත ලිපියක් ඇහැලේපොලට යවනුයේ 'ඔබ කොතරම් කෝපාවිෂ්ට වුවත් ඔබගේ අඹුදරුවන් හා වස්තුව මා සතුය.
එබැවින් වහාම මහනුවර එනු' යන්න සඳහන් කරමිනි. එම ලිපිය කියවූ නිලමතුමා ඇති තතු නොසඟවා ලියා වරදක් වී නම් සමාව ඉල්ලා හසුනක් කන්දේ පොල අත රජුට එවීය. මෙයද අල්ලස් දී කන්දේපොලගෙන් ලබා ගත් මොල්ලිගොඩ පෙර පරිදිම 'මගේ දරුවන් ඔබේ බලයට යටත් නම් මරා කෑවාට කමක් නැත' යනුවෙන් නැවත ලියා කන්දේපොල අතටදී 'මහනුවර දෙමළගේ හැටි කොහොමදැයි' නිලමේ තමාගෙන් ඇසූ බවද කියන්නැයි කන්දේපොලට උගන්වා රජු වෙත යෑවීය.
අවුරුදු 33 ක් වූ කාමයෙන් රාගයෙන් උමතු වුද රාජ්යයේ දැඩි කුමන්ත්රණ හා උගුල්වල දැඩි පීඩනයට පත් වූ රජු මේ වන විටද දැඩි මත්පැනට යොමුව තිබිණ. මේ වන විට පෘතුගීසින්ගේ උඩරට ආක්රමණයෙන් පසු උඩරටට ද මත්පැන් ප්රචලිත වූ අතර, රජු හමුවට ආ පෘතුගීසි, ලන්දේසි පමණක් නොව ඉංගී්රසිහු පවා කොළඹ සිට ත්යාග වශයෙන් මත්පැන් ගෙන ඒමට පුරුදුව සිටියහ. (ත්රි සිංහලය - පෝල් ඊ පීරිස් පිටුව 6) 1815 සිට 1833 දක්වා රට පාලනය කළ ඉංග්රීසි කොමසාරිස්වරුද මේ බව සනාථ කර ඇත. (සංක්ෂිප්ත ලංකා ඉතිහාසය (කාර්ටන්) මේ
![]() |
වලව්වේ ඇතුළත |
මෙම සාහසික ක්රියාව 1814 මැයි 16 දින හෝ 17 දින සිදු වූ බව සඳහන් වේ. (කොරිංටන් ලංකා ඉතිහාසය පිටු 140-141) එදා ඇය තමා ඉදිරිපිට පෙනෙන දළදා වහන්සේ දෙස බලා උන්වහන්සේටද තම වේදනාව ලෙයි අත්ගසා පළ කළාය. තම පතිවෘතාව වෙනුවෙන් සත්ය ක්රියා කළ පත්තිනියට පත්තිනි දේවාලය දෙස බලා අත් හිසෙහි ගසා කියා වැළපුණේ.
මහ ගබඩාවේ සතර දෙනෙක් ඉද කිරිපෙව් මැණිකෙයි ඉල්ලන්නේ
දෙතන දෙකේ කිරිපොවලා හරියට පව් අරවාලයි අර ගන්නේ
කුසයේ දන ගිනි ඇවිලෙනවා ඇයි දෙවි අවනඩු නොබලන්නේ
නෙතින් වෑහෙන කඳුළැල් වැගිරෙනවා සත්පත්තිනි දෙවියන්නේ
එසේ පත්තිනියට දුක කිව් ඇය තමාට තම පවුලට දුන් මේ දුක් ගින්න නිසා දෙමළ රජුට හෙන නොම දෙන්නේ ඇයි දැයි මහා දුක්ගින්නෙන් යුතුව ඇසීය.
මහ නිලමේ මට කල් බැඳලා සිට වැදූ ඒ දරුවන් නොලැබෙච්චී
දෙවනුව වැදු මගේ ඩිංගිරි මැණිකෙට කිරිටික බොන්නට බැරිවෙච්චි
අකාල, කරුමෙට වදාපු දරුවන් වනේ ලා කොටන්නට සිදුවෙච්චී
දෙමල රජුට හෙනයක් දෙන්නට සත්පත්තිනි දෙවි නැතිවෙච්චී
ඇය එසේ වැළපුනද කෲර රජුගේ මදයෙන් මත්වුණ හදවත උණු නොවීය. එදා ඇහැලේපොල වලව්වේ කෙළිදෙලෙන් ගත කළ මෙම කිරිසප්පයින් තම මව බලා සිටිය දීම මරා දැමීම මේ මව කෙසේ උසුලන්නට ඇද්ද? කුඩා දියණිය වනේ ලා කොටවන්ට රජු දීන විය. තම පිරිවර කාන්තාවන් සමඟ ඇහැලේපොල කුමාරි බෝගම්බර වැවේ ගිල්වා මැරූ රජු ඇහැලේපොලට පක්ෂපාත 54 දෙනකුද කෲර වධ හිංසනයට පත් කර දමද්දී ඒවා අනුමත කළ දීන පිරිසක් ද ඒ අතර සිටි බව අප අමතක කළ නොහේ. ඇහැලේපොල කුමාරි හාමිගේ ඝාතනය සිදුකළ 1814 මැයි 17 දිනට පසු මේ කෲර රජුට තම රජකම රැක ගැනීමට හැකි වූවේ තවත් මාස 9 ක් හා එක් දිනක් පමණි. ඉංග්රිසීන් හා එක් වූ ඇහැලේපොල ඇතුළු පිරිස රොබට් බ්රවුන්රිග් හා එක්ව කළ මෙහෙයුමකින් 1815 පෙබරවාරි 18 වන දා 'රාජසිංහ රජු' ඉංග්රීසීන් යටතට පත්විය.
'ඉඟුරු දී ගම්මිරිස් ගන්නට' අපට සිදු විය. 1815 ඓතිහාසික කන්ද උඩරට ගිවිසුමෙන් පාලනය භාරගත් ඉංග්රීසීහු ඉතිරි සංහාරය පටන් ගත්තේ රට වෙනුවෙන් කැප වූ රදළවරු, මහා සංඝයා වහන්සේ ඇතුළු ජනතාව මරා දමමිනි. මේ සඳහා අල්ලා ගන්නා ලද ප්රභූවරු ඔවුන් සිරකර තැබුවේ ඇහැලේපොල වලව්වේය. මෙයටද එක් හේතුවකි. මරා දමන ලද පිsමතලව්වේ මහ නිලමේගේ වලව්ව මේ වන විට ඉංග්රීසි ආණ්ඩුවේ ආණ්ඩුකාර
1825 වසරේදී මුරුසියට පිටුවහල් කෙරුණ ඇහැලේපොල නිලමේ 1829 අප්රේල් මස මිය ගියේය |
මුලදී මොල්ලිගොඩ හා එකතුව ඇහැලේපොලට විරුද්ධව කටයුතු කළ 'කන්දේපොල පසුව රජුට විරුද්ධව ඇහැලේපොල හා එක්ව කටයුතු කිරීම නිසා උදහස් වූ රජු' 'කන්දේපොල' අල්ලා දස වධදී මරා දමනු ලැබිණ. එය දුටු අයකු කළ විස්තරයක් මෙසේය.
කන්දේපොල මැති තදකර බැඳගෙන කුදලාගෙන කරුණා එළියේ
වින්දේ සැපමයි කරුනා පනතින් මගේ කාරිය අද පැරද ගියේ
කන්දේ පොල මැති තිස්දෙක වධකර නෙත් දෙක උගුලා දැමූ එලියේ
බැන්දේ තදකර කියත් ලවා ඇද නූල් ගසා ඉරු දෙක සරියේ
ඉරා කොටා අත පය, ඇස් කන් පොතු, කපා කරපු තිස් දෙකක් වදේ
නුරා කරපුහැටි 'කළකම් පලදුනි' රජුගෙන් බත් කෑවට වදේ
ඉරාපූ ඉරුදෙක එල්ලා දමා ගොස් ගත්තාට වල්වල පෙනෙයි වදේ
පරම්පරාවට වරිගෙ සියල්ලට දැන මුතු වෙන්නට කරපු වදේ
කේලාම් කියා රජු සහ ඇහැලේපොල කෙටවූ මොල්ලිගොඩ අවසානයේ රාජෙද්රdaහි චෝදනාවලට ලක් වුවද පසුව නිදහස් විය. එහෙත් ශ්රී වික්රම රජු මෙන් දැඩි මත්පැනට ලක් වූ ඔහු සුරාපාන, දුශ්චරිතය නිසාම අන්ත දුක් විඳ මිය පරලොව ගිය අතර ඔහුගේ එකම පුතාද සුරාපානය නිසාම විසි එක් හැවිරිදි වියේදීම මිය ගියෙන් මොල්ලිගොඩ නාමයද වැළලී ගියේය.
ශ්රී වික්රම රාජසිංහ කාලය වන විට රජුගේ වධක ස්ථානය වූවේ මෙම භූමියයි. 1818-10-27 දින මෙම ස්ථානයෙන් ඇහැලේපොල අධිකාරම් සහ එතුමාගේ සොහොයුරාගේද හිස ගසා මරා දැමූ ඉංග්රීසීහු 1818.11.18 දින මඩුගල්ලේ සහ කැප්පිටිපොල නිළමේගේ ද ගසා දැමූ හිස මහපොළොව සිපගත්තේ මෙහිදීය. 1818 කැරැල්ලට හසු වූ 47 දෙනාගෙන් 28 දෙනකු බෝගම්බර මෙම ස්ථානයේදී එල්ලා මරා දැමූ අතර 16 දෙනකු රටින් පිටුවහල් කෙරිණි. මෙදිනම කිවුලේ ගෙදර මොහොට්ටාලටද මරණය හිමි වූ අතර මෙම අයට මරණය දෙනතුරු රඳවා තැබුවේ ඇහැලේපොල වලව්වේය. ඇහැලේපොල වලව්ව එදා සිට මෙදා 2013 දක්වාම රිමාන්ඩ් බන්ධනාගාරය විය. මරණයට පත් කළ ස්ථානය බෝගම්බර බන්ධනාගාරය විය.
ක්රි. ව. 1815 දී ඉංග්රීසීන් අතට පත්ව සිංහලේ වීරයින් සහ අපරාධකරුවන් රඳවා තබන රිමාන්ඩ් බන්ධනාගාරයක් බවට පත් වූ ඓතිහාසික ඇහැලේපොල වලව්ව, 1948 ඩොනමෝර් කොමිසමෙන් නිදහස ලැබූ සිංහල රජයද එසේම ඉදිරියට පවත්වාගෙන ගියහ. ක්රි. ව. 1972 මැයි 22 'එදා සිලෝන්' නම් වූ මේ රට 'ශ්රී ලංකා' යන නමින් ශ්රී ලංකා සමාජවාදී ප්රජාතන්ත්රවාදී ජනරජයක් වුවද මේ උතුම් ඇහැලේපොල වලව්වට නම් නිදහසක් නොවීය. 1979 සිට විධායක ජනාධිපතිවරුනට මෙය 'නිදහස් කරන්නට' වුවමනාවක් නොවීය. එහෙත් 2007 සිට බලයට පැමිණි ජනාධිපතිතුමා එදා අපේ ජාතියේ 'හිරකූඩුව' නිදහස් කර ජාතියට භාරදීමට 2013 ජූනි 20 ගත් පියවරට ජාතියේ ප්රණාමය සදා හිමිවනු ඇත. එසේ වැළලී ගිය අතීතය වැනසී යන වර්තමානයට ගෙන ඒම සඳහා කරනු ලබන උත්සාහයේදී එහි භාරකරුවන් බවට පත්වන අය එහි භාරකරුවන් බවට පත්වන අය එහි අයිතිකරුවන් සේ ක්රියා කොට එවැනි ස්ථානවල තොරතුරු ලබා නොදෙන්නේ නම් එය කනගාටුවට කරුණකි. අප විසින් කළ යුත්තේ ජාතික උරුමයන් වූ මෙවැනි ස්ථාන පිළිබඳව වැළලී ගිය තොරතුරු අතගා අනාගත පරපුරට අනාවරණය කොට එහි ශ්රෝෂ්ඨත්වය, ඓතිහාසිකත්වය පෙන්වා දීම අප සතු කාලයේ වගකීමයි. ලෝක උරුමයක් වූ අපේ උරුමය අනාගත පරපුරේ උරුමයයි. එය රැකීම අපේ යුතුකමයි. සත්ය බබළන්නේ එය විවෘත වූ විට මිස අඟුලූ දමා වසා තැබීමෙන් නොවේ.
බටුගොඩ එම්. එස්. රණතුංග
ආශ්රිත ග්රන්ථ (-
කන්ද උඩරට - අනුරාධ සෙනවිරත්න උඩරට මහ කැරැල්ල - විමලානන්ද තෙන්නකෝන්
දුම්බර පුරාණ - එස්. බී. කරල්ලියද්ද
සංCදිය ලංකා ඉතිහාසය - කොරිංටන්
ලංකාදීප පුවත්පත - එල්. බී. ජයසිංහ (2013. 07. 02)
ඩොයිලි දිනපොත
ත්රි සිංහලය - පෝල් ඊ පීරිස්
(ඇහැලේපොල දරුවන් කෙටවීම)
බ්රොaහියර් හඳුනාගත් ලංකාව - පෝල් ඊ. පිරිස්
No comments:
Post a Comment